Uçak Aerodinamiği, Yapı ve Sistemleri

Elevator (İrtifa Dümeni)

Birden fazla kumanda yüzeyinin etkisini tek başına gösterebilen kumandalardır:

• Taileron: Elevator(irtifa dümeni) ve kanatçık (aileron) etkisini tek başına gösterir. Simetrik çalışarak elevatoretkisi, asimetrik çalışarak aileronetkisi oluşturur. Ör. F16, Tornado
• Elevon: Hem irtifa dümeni (elevator) hem de kanatçık (aileron) görevi görür. Delta kanatlı uçaklarda ana kanatlar ile yatay stabilize yerine büyük bir üçgen şeklinde tek kanat bulunur. Ör. EurofighterTyphoon
• Ruddervator: Dikey stabilize, yatay stabilize, irtifa dümeni ve istikamet dümeni yerine V şeklinde bir kuyruk kullanılır. Ör. F117

Canard

Özellikle delta kanat uçaklarda buruna yakın kısma eklenen kanatçıklara canard denir. Bu kanatçıklar irtifa dümeni ve yatay stabilize yerine kullanılır. Yatay stabilize sabit, irtifa dümeni kısmı hareketli ya da tamamı hareketli olabilir.

İkincil Kontrol Yüzayleri ve Görevleri

• Flap: Taşımayı artırma ve azaltma
• Spoiler: Kanat üstünde hava akışını bozarak taşımayı azaltma,
• Slat: Hücum kenarında flap gibi vazife yaparak taşımayı artırma

Slot (Yarık)

Düşük hızlarda kontrolü sağlamak için kanat ya da kuyruk yüzeylerinde, hücum kenarı tarafında yarıklar açılır. Bunlara sabit slot ya da fixed slot denir. Bu sayede yüksek hücum açılarında hava akımı yarıktan geçerek kanat üst kısmında da akışın sürmesini sağlar. Böylece uçak süratsiz kalma yani stall (perdövites) durumuyla daha düşük bir hızda karşılaşır. Slotlu uçaklar genelde yavaş uçuş gerektiren görevler için kullanılır. Planör çekimi, pano çekimi, gözlem amaçlı olabilir.