Uçak Bakım – Bakımın Temelleri

Bakım (Maintenance)

Uçağın emniyetli ve uçuşa verilebilir durumda olduğundan emin olmak için, yapılan

• Servis,
• Tamir,
• Onarım,
• Yenileme,
• Test,
• Modifikasyon veya özel kontrol

işlemlerinin tümüne bakım denir.

Bakım Tipleri

• Önleyici (Preventive) bakım – (Belli aralıklarda yapılır)
• Kestirimci (Predictive) bakım – (Belli bir zamanı yoktur)
• Düzeltici (Corrective) bakım – (Arıza olduktan sonra yapılır)

Önleyici Bakım Teknikleri

• Tahribatsız muayeneler
• Periyodik kontrol
• Önceden planlanmış bakım etkinlikleri
• Yağlama
• Gözle kontrol
• Fonksiyenel kontrol
• Servis
• Operasyonel kontrol
• Değişim
• Atma

Kestirimci Bakım Teknikleri

• Model Bazlı Arıza Erken Uyarı Sistemi
• Titreşim Analizi
• Yağ Analizi
• Sıcaklık Analizi
• Akustik Emisyon
• Parçacık Analizi
• Korozyon İzlenmesi
• Performansın İzlenmesi

Güvenilirlik (Reliability), R(t)

Herhangi bir ürünün (uçak, sistem, komponent, parça, vs.) belirli şartlar altında, istenilen emniyet seviyesinde, belirlenen süreye kadar fonksiyonunu arızasız olarak yerine getirebilme ihtimalidir. Güvenilirlik Parametreleri:

• Sistem, komponent veya her hangi bir parça
• Olasılık
• Performans
• Zaman
• Şartlar (çevre)

Güvenilirik zamanla performasın değişimidir. Uçak güvenilirliği, uçağın belirli zamana kadar, istenilen standartlarda fonksiyonunu yerine getirebilmesi olarak tanımlanır. R=1, ürün sonsuza kadar çalışır güvenilirlik 0 ile 1 arasındadır.

Güvenilirlik=f(fonksiyon, zaman, arıza oranı, şartlar), Güvenilirlik, R(t) – belirlili bir zaman periyodunda arızasız olma ihtimali. Güvenilirlik bir olasılıktır.

Ürün veya sistemin:

• Harekete geçirildiğinde veya aktif hale getirilmek istendiğinde çalışması (ör. elektrik anahtarı) P(sistemin herhangi bir denemede çalışması)
• Belirlenen zaman için çalışması (ör. ampul). P(sistemin belirlenen zaman için çalışmas)

Neden Güvenilirlik?

Güvenilirlik ne kadar yüksekse, o sisteme ihtiyacınız olduğunda, çalışacağına olan güvenimiz o kadar fazladır.

Güvenilir olmama sonucunda çok büyük facia veya kazalar (Ör. uçağın düşmesi) olabileceği gibi, herhangi bir hayati problem söz konusu olmayan ancak, ekonomik kayıplara veya müşteri memnuniyetini kaybetmeye neden olan olaylar oluşabilir.

Ürün satın alınırken, müşteri menuniyetini etkileyen en önemli parametrelerden biri güvenilirliktir.Güvenilirliğin İyileşmesi

• Tasarım
• Üretim/montaj teknikleri
• Testetme
• Yedek sistemler
• Önleyici bakım prosedürleri
• Kullanıcı eğitimi

Güvenilirliğin Zamanla Değişimi

Güvenilirlik, uçak sistem ve komponentleriyle tasarım sırasında belirlenir. Güvenilirlik, çalışma sırasında, aşınma, yıpranma ve çevre şartlarından dolayı kötüleşir. Güvenilirliği tekrar eski seviyesine getirmek için bir takım önleyici bakım işlemleri uygulanır.

Güvenilirlik Merkezli Bakımın Gelişimi

• 1950’ler – Savaş sonrası modern uçaklar için geleneksel bakım yaklaşımı yetersiz bulundu.
• 1960’lar – FAA / Havayolu endüstrisi güvenilirlik programı, FAA / İmalatçılar Maintenance Steering Group (MSG).
• 1970’ler – MSG-1 Boeing 747 uçağına uygulandı, MSG-2 DC-10 ve L-1011 uçaklarına uygulandı.
• 1980’ler – United Airlines tarafından MSG-3 geliştirildi ve B-757 ve B-767 uçaklarına uygulandı.
• 1990’lar – Güvenilirlik Merkezli Bakım (RCM) nükleer endüstride uygulandı. Güvenilirlik Merkezli Bakım (RCM) farklı endüstride uygulandı.

Bakım Beklentilerinin Değişimiİlk

• • İlk Nesil: Arızalandığında tamir et
  • İkinci Nesil: Kullanılabilirliğin arttırılması, ömrün uzatılması ve maliyetin düşürülmesi
  • Üçüncü Nesil: güvenilirlik ve kullanılabilirliğin artırılması, emniyetin artırılması, kalitenin iyileştirilmesi, çevresel hasarların azaltılması, daha uzun ömürlü parçaların geliştirilmesi ve maliyet etkinliğinin daha da artırılması

Bakım Felsefesinin Değişimiİlk

• İlk Nesil: Arızalandığında tamir et
• İkinci Nesil: Kullanılabilirliğin arttırılması, ömrün uzatılması ve maliyetin düşürülmesi
• Üçüncü Nesil: Condition monitoring (CM), güvenilirlik ve bakım yapılabilirliğe dayalı tasarım ve güvenilirlik analizi